فرزند بزرگترم چگونه فرزند جدیدم را بپذیرد ؟

به دنيا آمدن فرزند جديد احساسات خاصي را در فرزندان قبلي بوجود مي آورد. بروز نوعي حسادت در اين موقعيت مي تواند طبيعي باشد اما عملکرد شما و عدم غفلت از فرزند قبلي همهء اعضاء خانواده را در گذر از اين موقعيت ياري مي کند. نقش شما اساسي است.

بيشتر بدانيد...

 براي کودکان اضافه شدن يک عضو جديد به خانواده ممکن است چندان خوشايند نباشد. واقعيت اين است که اکثر کودکان در چنين موقعيتي احساس حسادت مي کنند و به راحتي اين احساس را در رفتارشان نشان مي دهند. پذيرفتن فرزند جديدي در خانواده براي کودکان سنين 1 تا 3 سال و نيمه مشکلتر است زيرا هنوز خيلي به والدينشان وابسته هستند. حتي گاهي عکس العملهاي شديدي از خود نشان مي دهند که دقت شما را مي طلبد.

البته اگر حساسيتها خيلي بحراني شد بهتر است نزد مشاور برويد. اما والدين براي آماده کردن فرزند بزرگتر چه اقداماتي مي توانند به عمل آورند؟ آمادگي براي ورود عضو جديد، به حفظ آرامش طي اين دوره انتقالي کمک مي کند.

خانمی که يک پسر سه ساله و يک نوزاد دختر دارد تجربهء خود را براي ما نقل کرده است: وقتي به دخترم شير مي دادم، سامان (پسرم) از من خواست با او توپ بازي کنم. او از دست کودک جديد خيلي ناراحت شد چون احساس کرد من درخواستش را رد کرده ام، و شروع به گريه کرد.

لازم بود تا کاري کنم که غصه نخورد و بين او و خواهرش کينه بوجود نيايد. به او گفتم: وقتي خواهرت شيرش را خورد مي تواني با او بازي کني. بعد توپ کوچکي را که براي دخترم خريده بودم به او دادم تا بعد از شير، به آرامي با او بازي کند.

دراينجا حس کردم که از خوشحالي چشمانش برق زد و احساس يک برادر بزرگتر به او دست داد. ضمنا عکسي از اولين بازي دونفرهء آنها گرفتم و در اتاقشان قاب کردم.

در اينجا به ذکر چند نکته مي پردازيم که شما مي توانيد به کودکتان کمک کنيد فرد جديد را راحتتر بپذيرد:

۱. با هم نقش مـــــادر را بازي کنيد. براي فرزند بزرگتر عروسک يا خرس مورد علاقه اش را بخريد و او را مامان عروسک بکنيد. برايش توضيح دهيد که نوزاد جديد خيلي ظريف و حساس است. بگذاريد غذا دادن، بغل کردن و تميز کردن نوزاد را با عروسکش امتحان کند. اجراي نقش مادر باعث مي شود به هردوي شما خوش بگذرد .وقتي خوب از عهدهء کارش برآمد تشويقش کنيد.

۲. اتاق نـــــوزاد را با هـــم تــــزئين کنيد. بگذاريد فرزند بزرگتر يک نقاشي قشنگ مخصوص اين اتاق بکشد و آن را همانجا نصب کنيد. اين کار باعث مي شود احساس کند از گردونهء فعاليتهاي خانه خارج نشده و در احساس خوشحالي ورود فرزند جديد سهيم است.

۳. از او بخواهيـــد در ماجــــــرا سهيـــــم باشد. وقتي نوزاد را به منزل آورديد اجازه دهيد کودک بزرگتر به شما کمک کند و از او ياري بخواهيد. گرچه شما تلاش کرده ايد ذهن او را براي ورود فرزند جديد آماده کنيد ولي هنوز احتمال دارد از خود مقاومت نشان دهد. ممکن است دوباره مانند سالهاي قبل بچگانه حرف بزند يا شيشه شيرش را بخواهد. اين يک رفتار طبيعي است و زياد طول نخواهد کشيد. بگذاريد اين رفتار را داشته باشد و با او برخورد نکنيد. حتما او را مانند قبل بغل کنيد و نوازش نمائيد و ببوسيد و ابراز محبت به او را از قبل نيز بيشتر کنيد. اوقات خاصي را فقط به او اختصاص دهيد و با يکديگر خلوت کنيد. مي توانيد با هم بازي کنيد يا برايش اختصاصا داستان بخوانيد يا با او غذا بخوريد.

۴. با هــــم کتاب بخـــوانيد. کودکان عاشق داستان خواندن شما هستند، مخصوصا اگر ماجراي کتاب در مورد آنها باشد. با هم به سمت يک کتابفروشي يا کتابخانه قدم بزنيد و کتاب يا داستاني درمورد "برادر يا خواهر بزرگتر شدن" برايش بگيريد. از اوقاتي که تنها با هم هستيد لذت ببريد و کتاب را برايش بخوانيد. ملاحظه مي کنيد که راههاي مختلفي براي آماده کردن فرزندان بزرگتر جهت قبول فرزند جديد وجود دارد. درک و آگاهي شما از فشارهائي که ورود فرد تازه به خانواده وارد مي کند اعضاء خانه را در گذر از اين دوره ياري خواهد کرد.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

بیشتر بدانید

با كودك درباره نوزاد صحبت كنيد:
    درباره انتظار خود براي ورود نوزاد جديد، زياد خوابيدن شير خوار، گريه كردن و عدم توانايي او در بازي كردن با كودك صحبت كنيد. عكسهاي دوران نوزادي كودك را به او نشان بدهيد. فرزند شما به ديدن عكسها و شنيدن داستانهاي مربوط به دوران نوزادي اش علاقه مند است. شيرخوار دوست و يافاميلتان را به كودك نشان داده و يا درباره خانواده اي كه منتظر نوزاد جديد هستند براي او داستان بگوئيد. كودكان بزرگتر گاهي درباره نحوه به وجود آمدن نوزاد و اينكه از كجا مي آيد از شما سوال مي كنند. با توجه به سن كودك درباره تولد نوزاد و جنسيت براي او توضيح دهيد و درصورتي كه نمي دانيد كه پاسخ كودك چيست، جواب ندادن خيلي بهتر از ارائه توضيحات نادرست به اوست.

كودك را براي ورود نوزاد جديد با خود همراه كنيد:
    اجازه دهيد كودك حركات جنين را در داخل شكمتان احساس كند. از همكاري كردن كودك در آماده كردن اتاق نوزاد تشكر كنيد. با هم ديگر براي نوزاد جديد هديه بخريد. مي توانيد از طرف نوزاد جديد نيز براي كودك بزرگتر هديه بخريد.


تغييرات را به تدريج ايجاد كنيد:
    قبل از ورود نوزاد جديد تغييرات لازم را انجام دهيد زيرا اين كار به كودك فرصت سازگار شدن با شرايط نوين را ايجاد مي كند. اتاق خواب كودك را جدا كنيد و به جاي تختخواب بچه گانه از تختخواب بزرگ استفاده كنيد. به كودك نگوئيد علت تغييرات ورود نوزاد جديد است زيرا در او احساس حسادت، خشم و يا طرد شدن ايجاد مي كند. بلكه به او بگوئيد « تو بزرگتر شده اي و بايد مانند دختر و يا پسر بزرگ در اتاق خواب مخصوص خودت بخوابي ». از ايجاد تغييرات اساسي در بدو ورود نوزاد جديد جداٌ خود داري كنيد.

تعيين كنيد كه هنگام بدنيا آمدن نوزاد چه كسي از كودك مراقبت خواهد كرد:
    به كودك بگوئيد نوزاد چه وقت به دنيا خواهد آمد و در هنگام عدم حضور شما در خانه چه كسي از او مراقبت خواهد كرد. هنگام خروج از خانه و رفتن به بيمارستان از كودك خداحافظي كرده و او را از برگشت مجددتان مطمئن سازيد. اگر در شرايط نامناسب هستيد و يا كودك در خواب است از قبل يك ياد داشت براي او تهيه كنيد. اگر كودك قادر به خواندن ياد داشت نيست، يكي از نزديكان ياد داشت را براي او بخواند. در آن ياد داشت درباره زمان بازگشت به خانه و احساس خودنسبت به كودك بنويسيد.

هنگام ورود نوزاد جديد بايد چه رفتاري انجام دهيد؟
    برنامه اي ترتيب دهيد تا كودكتان اجازه يابد با نوزاد ملاقات كند زيرا موجب كاهش احساس نگراني او درباره سلامتي مادر خواهد شد. قبل از آمدن كودك به بيمارستان به او مدت ملاقات و زمان برگشتن به خانه را بگوئيد. با گرفتن يك جشن تولد كوچك ورود خواهر يا برادر جديد را جشن بگيريد. گاهي اوقات كودكان هنگام ملاقات مادر ساكت و نگران هستند و يا تمايلي به درآغوش گرفتن مادر و يا حتي بوسيدن او ندارند، خود را براي واكنشهاي كودك آماده كرده و آنها را بپذيريد. اگر چند روز از كودك دور بوده ايد از طريق تلفن و يا ياد داشت با او در تماس باشيد و به او پيشنهاد كنيد كه براي شما و نوزاد كارت تبريك تهيه كند.
برنامه هاي روزانه كودك را طبق روال گذشته ادامه دهيد.
زمان غذا خوردن، خوابيدن و مدسه رفتن كودك را مطابق با گذشته ادامه دهيد.

كودك را در انجام فعاليتهاي مربوط به نوزاد شركت دهيد:
    كودك را در فعاليتهاي مربوط به نوزاد شركت دهيد تا كودك احساس طرد شدن نكند. رفتارهاي مناسب كودك را تشويق كنيد. براي مثال « از اينكه در عوض كردن لباس كوچولو به من كمك كردي متشكرم تو خيلي خوب كمك مي كني ». اگر كودك تمايل به كمك كردن به شما را نداشت او را مجبور نكنيد. در مورد نوزاد با كودك صحبت كنيد و به او چگونه بغل كردن نوزاد را آموزش دهيد. از پيش اسم نوزاد را بيان كنيد تا كودك او را بعنوان يك فرد و نه يك شيء يا اسباب بازي بپذيرد. زماني كه خانواده و بستگان شما نوزاد جديد را ملاقات مي كنند به آنها توجه كردن به كودكتان را نيز گوشزد كنيد.

به كودك اهميت دهيد تا احساس احترام به خود در او شكل گيرد:
     مدت زماني را در طول روز به كودك اختصاص دهيد و سعي كنيد حتي يك يا دو دقيقه با او تنها باشيد. از او نظر خواهي كرده و اجازه دهيد براي خودش تصميم بگيرد. زماني كه شيرخوار خواب است و كودك به آرامي بازي مي كند او را تشويق كنيد. احساس خود را به كودك نشان دهيد و به او بگوئيد دوستش داريد تا او نيز احساسات خود را براي شما بيان كند.

كودك را براي به رفتار آرام او با نوزاد تشويق كنيد:
    به كودك اجازه دهيد نوزاد را در آغوش گيرد. واكنشهاي نوزاد را براي كودك توصيف كنيد. براي مثال « او دوست دارد تو به آرامي با او رفتار كني ». اين توضيحات موجب بهتر شدن روابط بين آنان و لذت بردن از همديگر خواهد شد.

براي زمان تغذيه نوزاد برنامه ريزي كنيد:
       هنگام شير دادن نوزاد پاسخ به رفتارهاي كودك بزرگتر دشوار است. قبل از برنامه شيردهي كودك راسرگرم كنيد. از اسباب بازي هاي بخصوص براي سرگرم كردن كودك استفاده نمائيد. به او نوشيدني و يا يك غذاي ساده بدهيد. در صورت وجود رفتار مطلوب در حين شيردهي، او را تشويق كنيد. برخي كودكان تمايل به ديدن نوزاد هنگام شيردهي و يا در كنار مادر بودن دارند. كودك را نيز از يك طرف ديگر در آغوش بگيريد و يا دستتان را به دور گردن يا كمر او حلقه كنيد. برخي از كودكان تمايل به تقليد از رفتار مادر دارند و عروسك يا خرس خود را شير مي دهند.

مشكلاتي كه براي برخي از كودكان بعد از بدنيا آمدن نوزاد جديد بوجود مي آيد:
    كودكان در مقابل ورود نوزاد جديد واكنشهاي متفاوتي نشان مي دهند. مشكلات شايع كودكان عبارتند از:

لجبازي
قشقرق به پا كردن
تحريك پذيري
رفتار خشن با شيرخوار مثل محكم بغل كردن، ضربه زدن، نيشگون گرفتن، گاز گرفتن،...
چسبندگي به مادر و اضطراب جدايي
مشكلات مربوط به توالت رفتن ( خيس كردن شبانه يا روزانه، عدم كنترل مدفوع).
مشكلات خواب
مشكلات مربوط به غذا خوردن
رفتارهاي بچگانه مثل درخواست براي پستانك و شيشه شير و يا كودكانه صحبت كردن.


مشكلات به چه دليل ايجاد مي شوند؟
    كودكان براي سازگار شدن باشرايط جديد نياز به فرصت دارند و براي آنها شريك شدن با فرد ديگري در كسب توجه و محبت از سوي والدين دشوار است. رابطه كودك با والدين به دليل ورود خواهر يا برادر جديد تغيير خواهد كرد و شايد در اين هنگام كودك نسبت به نوزاد احساس رنجش كند. آنها شايد به دليل كم شدن توجه احساس كنند والدين ديگر آنها را دوست ندارند و در اين هنگام شروع رفتارهاي بچگانه چون مكيدن شست، با شيشه شير خوردن و درخواست براي غذا در دهان گذاشتن مشاهده مي شود. اين رفتارها نشانگر تمايل كودك براي كسب توجه والدين است و دادن توجه اضافي در اين موارد باعث تشويق رفتارهاي بچگانه و تداوم آنها خواهد شد. اگر رفتارهاي مطلوب كودك مورد توجه و تشويق قرار نگيرد او با انجام به رفتار نامطلوب توجه مي خواهد و در اين هنگام توجه اضافي مانند تعريف بي مورد كردن، دليل آوردن، جروبحث كردن و توجيه كردن موجب تكرار رفتارهاي بچگانه در كودك خواهد شد. از توجه كردن به رفتارهاي بچگانه كودك جداٌ خود داري كنيد.

چگونه با مشكلات رفتاري كودك برخورد كنيم:
    خودتان را براي واكنشهاي كودك آماده كنيد. اگر كودك با مشكل توالت رفتن مواجه شده و يا ... او را سرزنش و يا تنبيه نكنيد و بجاي آن هنگام انجام رفتار مناسب او را تشويق كنيد و مدت زمان بيشتري را با او بگذرانيد.

احساس كودك را درك كنيد:
    اگر او مي گويد « نوزاد جديد را دوست ندارم» به او نگوئيد اين احساس بد است بلكه به او اجازه ابراز احساس خود را حتي منفي بدهيد. با او مجادله نكنيد و با نامطلوب بودن حضور يك نوزاد جديد در جمع خانوادگي در بعضي مواقع موافقت كنيد و مواظب باشيد به كودك احساس گناه و يا تقصير از احساسات منفي اش را القاء نكنيد.

در هنگام آرام بودن كودك او را تشويق كنيد:
    اگر كودك بيشتر از 30 دقيقه آرام مانده است كنار او برويد. اگر دراز كشيده و زمان خوابيدن نيست او را تنها نگذاشته و با او باشيد و براي تشويق كردن او از قبل برنامه ريزي كنيد.

در رفتارهايتان با ثبات باشيد:
    عقيده خود را نسبت به داشتن انضباط در كودك مشخص كنيد و قبل از آنكه نوزاد جديد متولد شود اجراي قوانين و مقررات را در خانه شروع كنيد. هنگام مشاهده رفتار نامناسب سريع عكس العمل نشان دهيد. با كودك خود بحث نكنيد و غر نزنيد بلكه عمل كنيد. كودك شما بايد بداند كه چه رفتاري از نظر والدينش مطلوب و مورد انتظار است. پدر و مادر بايد در تربيت كودك با يكديگر هماهنگ باشند.


بعضي از رفتارهاي نامناسب كودك را ناديده بگيريد:
    بعضي از رفتار ها مانند كودكانه صحبت كردن را ناديده بگيريد. هنگام انجام رفتارهاي بچه گانه با كودك صحبت نكنيد و به او نگاه نكنيد. در اين زمان از اتاق خارج شده و يا مشغول كار شخصي خود گرديد. زماني كه رفتار كودكتان مطلوب است او را تشويق كرده و به او توجه كنيد.

زماني كه بد رفتاريهاي جدي مي بينيد سريع عكس العمل نشان دهيد:
    بد رفتاريهاي جدي مانند صدمه زدن به نوزاد بايد سريع پاسخ داده شود. كودك بايد بفهمد كه صدمه زدن به نوزاد قابل قبول نيست و با انضباط خاصي با او برخورد مي شود.

مواردي كه بايد بخاطر داشته باشيد:
كودك را براي ورود نوزاد جديد آماده كنيد.
تغييرات لازم را قبل از ورود نوزاد جديد در خانه شروع كنيد.
خودتان را براي واكنشهاي متفاوت كودك آماده سازيد.
در نگهداري شيرخوار جديد كودك را با خودتان همراه سازيد.
هر روز زمان خاصي را با كودكتان بگذرانيد.
كودك را به خاطر مهرباني با خواهر يا برادر كوچكش تحسين كنيد.
احساسات كودك را بپذيريد.
از روش ناديده گرفتن براي بعضي از رفتارهاي نامناسب استفاده كنيد.

درصورتي كه با رعايت نكات موجود در اين نوشته هنوز با كودك خود در مورد فرزند جديد مشكل داريد، بهتر است از مشاوره روانپزشك يا روانشناس كودك استفاده نمائيد.