ايجاد آمادگي براي روزه داري در کودکان

ايجاد آمادگي براي روزه داري در کودکان

 امروزه، معنويت، شکل گيري هويت ارزشي، نياز به ارتباط معنوي با هستي و هوش هيجاني بحث مهمي در روان شناسي است. دين مبين اسلام براساس فضيلت و فطرت انسان و براي شکوفايي ابعاد وجودي او، جامع ترين پاسخ ها را داده و براي آن ها شيوه هاي متعالي همچون روزه تعيين کرده است. آماده سازي مناسب کودکان و نوجوانان براي آشنايي و انجام تکاليف ديني و افزايش آگاهي والدين از اثرات مختلف تربيتي و افزايش مهارت والدين در پرورش معنويت و دين فرزندان، بحثي ظريف و تخصصي است. ‌در اين جا راهکارهاي آماده سازي کودکان و نوجوانان براي روزه گرفتن را مطرح مي کنيم.

اولين تجارب روزه گرفتن را به يادماندني و جذاب کنيد

اولين تجربه روزه گرفتن از مهمترين تجارب کودکان و نوجوانان است. آگاهي از برخي مسائل باعث انس گرفتن بهتر کودک با روزه مي شود. پس بکوشيد اولين تجربه روزه را جذاب نماييد.

به استقبال ماه رمضان برويد

نحوه برخورد ما با موقعيت هاي مختلف بر نگرش کودکان به آن موقعيت ها اثرگذار است. مثلا تکاپوي ما درآغاز سال جديد يا سال تحصيلي به کودک مي فهماند که ما در زمان خاصي قرار گرفته ايم و در او باورهاي خاصي را زنده مي کند. برخورد با ماه مبارک رمضان نيز بايد جايگاه خاصي در ذهن کودک ايجاد کند. به استقبال ماه رمضان رفتن از چند روز قبل، با هيجان صحبت کردن از آن، آشنا کردن کودک با آداب آن، مشارکت دادن او در خريد اقلام لازم براي اين ماه و ... آن ها را براي ورود به ماه مبارک رمضان آماده مي کند.

برنامه تمريني ترتيب بدهيد

والدين براي مواجهه کودکان با برخي موقعيت ها، برنامه هاي تمريني دارند، مثلا قبل از رفتن به مدرسه به کودک نوشتن و خواندن ياد مي دهند که نشان مي دهد والدين مي دانند بايد کودک را براي رويارويي با موقعيت جديد،آموزش داد ولي مي پندارند کودک با آغاز سن خاص بايد رفتار و آداب عبادي را آموخته و انجام دهد. در حالي که ائمه گرامي ما کودکان را قبل از سنين تکليف آماده مي ساخته‌اند. روزه هاي کودکانه و کله گنجشکي، نمونه اي از آماده سازي است. دو سال قبل از سن تکليف براي آماده کردن کودک مناسب است.

خود الگوي معنوي روزه گرفتن باشيد/ روزه گرفتن بايد بر اخلاق ما نيز موثر باشد. بهترين مشوق براي کودکان، لطافت و محبت بيشتر والدينشان در زمان روزه داري به آن هاست. والدين گاهي با برخوردهاي نامناسب، کودکان را نسبت به روزه دچار احساس منفي مي کنند. مثلا اگر والدين به خاطر استراحت خود در زمان روزه داري با تندخويي مانع بازي کودک شوند يا اگر به صورت افراطي و با برخورد نامناسب او را از خوردن و آشاميدن منع نمايند، باعث ايجاد ديدگاهي منفي نسبت به اين ماه در آن ها خواهند شد.

از پيشنهادات کودکان براي سحرخيزي استقبال نماييد

بيدار شدن در موقع سحر براي کودک جذاب است حتي اگر در سنين کم مثلا پنج سالگي قرار دارد اما درخواست مي کند او را براي سحر بيدار نمايند، امکان اين تجربه را براي وي فراهم نماييد. برخاستن براي سحر علاوه بر آشنايي کودک با حال و هواي رمضان باعث آمادگي اش براي سال هاي بعد خواهد بود.

براي بيدار کردن کودکان و نوجوانان از برخوردهاي مناسب استفاده نماييد/فراهم کردن زمان خواب و استراحت مناسب براي کودکان و استفاده از الفاظ و لحن مناسب هنگام بيدار کردن براي سحر، باعث خوشايند تر شدن روزه براي آن ها مي شود. تکان دادن هاي شديد يا به کاربردن تحکم و الفاظ نامناسب موجب مي شود کودک با افکاري منفي آماده سحري خوردن شود.

پيام منفي ندهيد

باعبارات نامناسب براي بيان ضعف و گرسنگي، ‌مشکل دانستن سحرخيزي و شکايت از انجام امور ماه مبارک رمضان به کودکان و نوجوانان پيام هاي منفي ندهيد تا احساسات و نگرش هاي نامناسب در آن ها شکل نگيرد.

فلسفه روزه داري را به بيان ساده براي کودک مطرح نماييد/ تمامي احکام اسلام داراي زير بناي عقلي و مزاياي معنوي و مادي است اما بايد آن ها را به زبان ساده براي کودک بيان کرد. مي توان گفت:خداوند دوست دارد روزه دار باشيم تا به ياد افراد نيازمند بيفتيم. يا ما با روزه تمرين مي کنيم تا بيشتر مراقب اعمال خود باشيم

تشويق معنوي در نظر بگيريد

تشويق با پول و وسايل مادي مي تواند تاثير منفي بگذارد. تشويق در جمع يا دادن هداياي مورد علاقه و درخواست دعا کردن براي والدين از کودک، مشوق هاي مناسب تري براي او هستند. سعي کنيد عمل معنوي وي را با پول برابر نسازيد

در برابر موج هاي منفي از کودک خود دفاع کنيد

متاسفانه برخي افراد با لحني دلسوزانه و ترحم برانگيز به کودک روزه دار عبارات   براي تو خيلي زود است و.. در اين مواقع والدين بايد با قاطعيت از فرزند خود حمايت و با آرامش و بياني ساده از او دفاع کنند

شبکه حمايتي ايجاد کنيد

خانواده هايي که از نظر نگرش، به روزه گرفتن فرزندان و احساس مسئوليت تربيتي براي فرزندانشان مشابه و همراه شما هستند و نيز کودکان و نوجوانان همسن فرزند خود را که تجارب روزه داري خوشايند دارند را شناسايي کنيد. در صورت امکان بين آن ها ارتباط برقرار کنيد. افطاري دادن به دوستان کودک و نوجوان، دعوت از خانواده ايشان، شرکت در تفريح و جشن هاي مشترک، مي تواند شبکه حمايتي براي کودک ايجاد نمايد.

روزه خويشتن داري و کنترل هيجانات را افزايش مي دهد

براي کنترل هيجانات برنامه هاي ويژه اي پيشنهاد مي شود. برخي از اين برنامه ها براي سنين کودکي است. روزه علاوه بر انجام وظيفه ديني و قرب به خداوند، داراي آثار معنوي و تربيتي است و يکي از آثار آن کنترل آگاهانه و اختياري غرايز است که فرد به کارآمدي خود در کنترل هيجانات پي مي برد. روزه گرفتن، اراده را قوي و آستانه تحمل در مقابل بعضي از سختي ها را افزايش مي دهد و باعث آگاهي از هيجانات مثبت مي شود.

دکتر محسن اصغري ، روان شناس کودکان